Ngôn ngữ có vai trò to lớn trong sự hình thành và phát triển của trẻ đặc biệt là trẻ mầm non và phát triển xã hội của loài người. Ngôn ngữ là phương tiện để phát triển tư duy, là công cụ hoạt động trí tuệ và là phương tiện để giáo dục tình cảm, thẩm mỹ cho trẻ. Như vậy ngôn ngữ có vai trò to lớn đối với xã hội và đối với con người. Vấn đề phát triển ngôn ngữ một cách có hệ thống cho trẻ ngay từ nhỏ là nhiệm vụ vô cùng quan trọng.
Như chúng ta biết lời Bác Hồ đã dạy: “Tiếng nói là thứ của cải lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc, chúng ta phải giữ gìn và quý trọng nó.”
Ngôn ngữ chính là phương tiện giao tiếp giữa con người với con người, là phương tiện cho việc dạy và học. Ngôn ngữ nói, đọc, viết có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc phát triển nhân cách của trẻ mầm non nói riêng, của con người và xã hội nói chung.
Là một giáo viên Mầm non trực tiếp dạy nhóm trẻ 24- 36 tháng tuổi tôi luôn có những suy nghĩ trăn trở làm sao để dạy các con phát âm chuẩn, chính xác các từ ngữ thường dùng trong ngày để trẻ nói đúng Tiếng Việt. Vì thế tôi đã dạy các con thông qua các hoạt động chung, dạy ở mọi lúc mọi nơi qua các hoạt động hàng ngày. Từ đó giúp trẻ khám phá, hiểu biết về sự vật hiện tượng và thế giới xung quanh trẻ để trẻ phát triển tư duy. Tôi thấy mình cần phải đi sâu, tìm hiểu kỹ vấn đề này để từ đó rút ra nhiệm vụ giáo dục cho phù hợp với yêu cầu phát triển của lứa tuổi. Chính vì vậy tôi đã chọn đề tài:
“Một số kinh nghiệm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường Mầm Non”
1/ Mục đích nghiên cứu
- Giúp giáo viên hiểu được tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ từ đó có những kế hoạch cụ thể về việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
- Giúp trẻ phát triển khả năng nghe, hiểu, trả lời câu hỏi một cách có trình tự, rõ ràng, rành mạch và chính xác.
- Làm phong phú vốn từ cho trẻ, giúp trẻ mạnh dạn tự tin trước mọi người.
2/ Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu trong phạm vi trẻ lứa tuổi mầm non: từ 24 -36 tháng tuổi.
Tại lớp Nhà trẻ D2 (nhóm trẻ 24- 36 tháng) từ tháng 9 năm 2022 đến tháng 3 năm 2023.
Trong quá trình phát triển toàn diện nhân cách con người nói chung và trẻ mầm non nói riêng thì ngôn ngữ có một vai trò rất quan trọng không thể thiếu. Ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp, đặc biệt đối với trẻ nhỏ đó là phương tiện giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung quanh hình thành những cảm xúc tích cực. Ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ hoà nhập với cộng đồng và trở thành một thành viên của cộng đồng. Nhờ có những lời chỉ dẫn của người lớn mà trẻ dần dần hiểu được những quy định chung của xã hội mà mọi người đều phải thực hiện theo những quy định chung đó.
Ngôn ngữ còn là phương tiện giúp trẻ tìm hiểu khám phá, nhận thức về môi trường xung quanh, thông qua cử chỉ lời nói của người lớn trẻ sẽ được làm quen với các sự vật, hiện tượng có trong môi trường xung quanh. Nhờ có ngôn ngữ mà trẻ sẽ nhận biết ngày càng nhiều màu sắc, hình ảnh…của các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống hàng ngày.
Đặc biệt đối với trẻ 24- 36 tháng cần giúp trẻ phát triển mở rộng các loại vốn từ, biết sử dụng nhiều loại câu bằng cách thường xuyên nói chuyện với trẻ về những hình ảnh, sự vật, hiện tượng mà trẻ nhìn thấy trong sinh hoạt hàng ngày, nói cho trẻ biết đặc điểm, tính chất, công dụng của chúng từ đó hình thành ngôn ngữ cho trẻ.
II/ CƠ SỞ THỰC TIỄN
Căn cứ vào sách hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non theo chương trình đổi mới.
Căn cứ vào nhu cầu cần được giao tiếp, trò chuyện của trẻ.
Căn cứ vào thực tế, kết quả các tiết dạy thơ, truyện, nhận biết tập nói.
Trong cuộc sống hàng ngày chúng ta ai cũng phải sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp với mọi người và để nhận thức thế giới xung quanh. Ngôn ngữ chính là phương tiện giao tiếp giữa con người với con người, là phương tiện cho việc dạy và học. Ngôn ngữ nói, đọc, viết có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc phát triển nhân cách của trẻ mầm non nói riêng, của con người và xã hội nói chung. Lứa tuổi mầm non là thời kỳ phát triển ngôn ngữ tốt nhất. Là giai đoạn có nhiều điều kiện thuận lợi nhất cho sự lĩnh hội ngôn ngữ nói và các kỹ năng nghe, hiểu, trả lời câu hỏi của trẻ. Phát triển ngôn ngữ và giao tiếp có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực phát triển khác của trẻ. Ngôn ngữ chính là công cụ để tư duy vì ngôn ngữ có ý nghĩa quan trọng đến việc phát triển nhận thức và phát triển ngôn ngữ của trẻ. Đối với trẻ 24-36 tháng thì ngôn ngữ, nhận thức của trẻ còn rất nhiều hạn chế nhiều trẻ còn chưa nói được câu dài. Chính vì vậy mà tôi chọn đề tài:
“Một số kinh nghiệm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường Mầm Non”
- Là một giáo viên chủ nhiệm lớp ngay từ đầu năm học tôi luôn quan tâm đến đặc điểm tâm sinh lý cũng như ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ để phát hiện, tìm hiểu khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ của từng trẻ trong lớp để kịp thời có những biện pháp để phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong lớp. Khi trò chuyện, tiếp xúc với trẻ tôi nhận thấy rằng ngôn ngữ của trẻ còn nhiều hạn chế về câu từ, cách phát âm, nhiều trẻ chỉ nói được câu có một từ. Khi trẻ nói hầu hết toàn bớt âm trong các từ, giao tiếp không đủ câu cho nên nhiều khi giáo viên không hiểu trẻ đang nói gì? Nói về cái gì? Cũng có một số trẻ còn hạn chế khi nói, trẻ chỉ biết chỉ tay vào những thứ trẻ thích, trẻ cần khi cô hỏi. Đây cũng là một trong những nguyên nhân của việc ngôn ngữ của trẻ còn nghèo nàn khi giao tiếp với cô và các bạn.
Qua thực tế giảng dạy trong các giờ dạy, quan sát những giờ chơi và các hoạt động khác của trẻ trong ngày tôi nghĩ rằng mình phải tìm tòi suy nghĩ và nghiên cứu tài liệu để tìm ra những biện pháp để phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi một cách có hiệu quả nhất.
- Trường luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo UBND quận, Phòng giáo dục và đào tạo, UBND phường, hội cha mẹ học sinh trong các công tác chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ cũng như các công tác khác.
- Ban Giám Hiệu nhà trường luôn quan tâm giúp đỡ khuyến khích sự tìm tòi sáng tạo của giáo viên.
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi của cô và trẻ được Ban Giám Hiệu mua sắm bổ sung toàn bộ hệ thống, lớp học luôn đảm bảo thông thoáng để cho trẻ tham gia vào các hoạt động.
- Đội ngũ giáo viên nhiệt tình có trình độ nghiệp vụ chuyên môn vững vàng, 100% có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn có kinh nghiệm trong công tác giáo dục trẻ. Giáo viên yêu nghề mến trẻ được phụ huynh tin tưởng, yên tâm khi gửi con.Bản thân tôi là giáo viên đứng lớp luôn tự tìm tòi, sáng tạo, thiết kế sưu tầm làm nhiều đồ dùng tự tạo để trẻ hứng thú hơn vào các hoạt động.
- Đồ dùng, đồ chơi phục vụ việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú, đa dạng về mầu sắc và hình ảnh, hấp dẫn thu hút trẻ.
- Trẻ đến trường học được phân chia theo đúng độ tuổi. Đa số trẻ đi học đều, đúng giờ hứng thú tham gia vào các hoạt động
- Trẻ mới bắt đầu đi học nên còn quấy khóc nhiều chưa thích nghi với điều kiện sinh hoạt của lớp nên còn bỡ ngỡ. Mỗi cháu lại có những sở thích và cá tính khác nhau.
- Trí nhớ của trẻ còn nhiều hạn chế, trẻ chưa nhớ hết trật tự của các âm khi sắp xếp thành câu vì thế trẻ thường xuyên bỏ bớt từ, bớt âm khi nói.
- Nhận thức của trẻ trong lớp không đồng đều, vốn từ của trẻ còn ít nên trẻ chưa mạnh dạn tự tin khi giao tiếp với cô và các bạn.
* Kết quả điều tra của lớp đầu năm học (số lượng 17 trẻ) như sau:
| Tiêu chí đánh giá về ngôn ngữ |
Tốt |
Khá |
TB |
| Số trẻ |
Tỉ lệ % |
Số trẻ |
Tỉ lệ % |
Số trẻ |
Tỉ lệ % |
| Khả năng nghe hiểu ngôn ngữ và phát âm |
4 |
23,52 |
5 |
29,41 |
8 |
47 |
| Vốn từ |
2 |
11,76 |
6 |
35,29 |
9 |
52,94 |
| Khả năng nói đủ câu |
3 |
17,64 |
5 |
29,41 |
9 |
52,94 |
| Khả năng giao tiếp |
4 |
23,52 |
5 |
29,41 |
8 |
47 |
Từ những thuận lợi, khó khăn và kết quả khảo sát đầu năm về phát triển ngôn ngữ cho trẻ tại nhóm lớp tôi phụ trách – Tôi tìm ra các biện pháp sau
2. Các biện pháp thực hiện:
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là giáo dục khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ và phát âm chuẩn, phát triển vốn từ, dạy trẻ nói đúng ngữ pháp, phát triển ngôn ngữ mạch lạc, giáo dục văn hoá giao tiếp lời nói. Ngoài ra ngôn ngữ còn là phương tiện phát triển thẩm mỹ, tình cảm, đạo đức. Đặc biệt nhờ có ngôn ngữ mà trẻ dễ dàng tiếp nhận những chuẩn mực đạo đức của xã hội và hoà nhập vào xã hội tốt hơn. Chính vì vậy mà trong quá trình dạy trẻ tôi đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp dạy trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua một số hoạt động sau:
2.1 Biện pháp 1: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi:
Môi trường trực tiếp của trẻ chủ yếu là nhà trường và gia đình
Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ để lôi cuốn trẻ để trẻ thích đến trường thích đến lớp. Trong mỗi giờ đón trả trẻ tôi luôn dành thời gian gần gũi, quan tâm trẻ, tích cực trò chuyện với trẻ. Vì trò chuyện với trẻ là hình thức đơn giản nhất để cung cấp vốn từ cho trẻ và phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là ngôn ngữ mạch lạc. Bởi qua cách trò chuyện với trẻ tôi mới có thể cung cấp, mở rộng vốn từ cho trẻ.
Ví dụ: Đón trẻ đầu giờ tôi dành thời gian để trò chuyện với trẻ về gia đình của trẻ:
+ Gia đình con có những ai? (Trẻ kể tên những người thân trong gia đình trẻ)
+ Buổi sáng ai đưa con đến lớp?
+ Con yêu ai nhất?
+ Con thích chơi đồ chơi gì nhất?
Mỗi khi trò chuyện với cô, trẻ mạnh dạn, tự tin hơn và vốn từ của trẻ cũng tăng lên, ngôn ngữ của trẻ nhờ đó mà được mở rộng và phát triển hơn.
Ngoài ra trong giờ đón trẻ, trả trẻ tôi luôn nhắc trẻ biết chào ông, bà, bố, mẹ như vậy kích thích trẻ trả lời câu trọn vẹn bên cạnh đó giáo dục trẻ có thói quen lễ phép, biết chào hỏi vâng lời người lớn.
(Ảnh minh họa 1)
Trong một giờ hoạt động chung trẻ không thể phát triển ngôn ngữ một cách toàn diện được mà phải thông qua các hoạt động khác trong đó có hoạt động góc. Thời gian chơi của trẻ chiếm nhiều nhất trong thời gian trẻ ở nhà trẻ, là thời gian trẻ được chơi thoải mái nhất. Đây có thể coi là một hình thức quan trọng nhất, bởi giờ chơi có tác dụng rất lớn trong việc phát triển vốn từ, đặc biệt là tích cực hoá vốn từ cho trẻ. Trong quá trình chơi trẻ có điều kiện học và sử dụng các từ có nội dung khác nhau.
* Trò chơi trong góc phân vai với góc chơi “Bế em” trẻ được chơi với em bé búp bê và khi chơi trẻ sẽ giao tiếp với các bạn bằng ngôn ngữ hàng ngày.
+ Bác đã cho em bé nhà bác ăn cơm chưa? (Chưa ạ)
+ Khi ăn bác nhớ đeo yếm cho em bé để khỏi bị rơi bẩn ra áo của em! (Vâng ạ)
+ Dạy trẻ vừa cho em ăn vừa dỗ dành em búp bê ăn! (Em ăn ngoan nào)
+ Bột vẫn còn hơi nóng để mẹ thổi nguội cho em! (Giả vờ thổi cho nguội)
+ Búp bê của mẹ ăn ngoan rồi mẹ cho búp bê đi chơi nhé! (Âu yếm em búp bê)
(Ảnh minh họa 2)
Qua giờ chơi tôi không những dạy trẻ kỹ năng sống mà còn dạy trẻ biết nghe, hiểu và giao tiếp cùng cô cùng các bạn để trẻ có những cử chỉ tình cảm bắt chước giống người lớn từ đó nảy sinh thêm tình cảm biết yêu thương, gắn bó giữa con người với con người.
Ở góc “Bé khéo tay”, bằng miếng xốp thừa tôi đã tận dụng cắt thành hình bông hoa để cho trẻ in màu. Trẻ sẽ được in những bông hoa đủ màu sắc tạo lên giấy thành sản phẩm của mình một cách khéo léo. Trẻ rất chăm chú, say sưa khi thực hiện cùng cô và các bạn trong lơp. Khi trẻ làm tôi ân cần đến bên trẻ trò chuyện cùng trẻ:
+ Con đang làm gì vậy? (Con in hình hoa ạ)
+ Hoa của con có màu gì? (Màu đỏ ạ)
+ Con có thích in thêm những bông hoa có màu khác không?
(Ảnh minh họa 3)
Hàng ngày đi dạo chơi quanh sân trường tôi thường xuyên đặt câu hỏi để trẻ được gọi tên các đồ chơi quanh sân trường như: Đu quay, cầu trượt, bập bênh…. Ngoài ra tôi còn giới thiệu cho trẻ biết cây xanh, cây hoa ở vườn trường, ở góc thiên nhiên của lớp:
+ Đây là cây hoa gì?
+ Bông hoa có màu gì? ( Trẻ trả lời)
+ Đây là gì? ( Cho trẻ nhận biết thân, lá, cành)
* Giáo dục trẻ: Trồng cây xanh nhiều rất tốt cho sức khỏe con người và vậy các con không ngắt lá, bẻ cành để cây mau lớn để cây ra hoa kết quả.
(Ảnh minh họa 4)
Trẻ ở lứa tuổi nhà trẻ 24-36 tháng đang bắt đầu học nói, bộ máy phát âm chưa hoàn chỉnh, vì vậy trẻ thường nói câu không đủ từ, câu ngắn, nói ngọng, nói lắp.
Đây là môn học quan trọng nhất đối với sự phát triển ngôn ngữ và cung cấp cho trẻ rất nhiều từ mới và một số từ vựng cho trẻ.
. Cho nên trong tiết dạy tôi phải chuẩn bị đồ dùng trực quan đẹp, hấp dẫn để gây hứng thú cho trẻ. Bên cạnh đó tôi chuẩn bị một hệ thống câu hỏi rõ ràng ngắn gọn trong khi trẻ trả lời tôi hướng dẫn trẻ nói đúng từ, đủ câu không nói cộc lốc.
*Trong tiết học nhận biết “Phân biệt 3 màu Xanh – Đỏ - Vàng” tôi muốn trẻ có cảm giác học mà chơi, chơi mà học nên tôi đã xây dựng giờ học dựa trên giờ vận động, giúp trẻ vừa tiếp thu kiến thức nhanh, vừa hứng thú. Trẻ sử dụng các giác quan của mình vào trong tiết học như: mắt nhìn, tay sờ, hoạt động tích cực nhằm phát huy tính tư duy, rèn khả năng ghi nhớ có chủ đích. Để giúp trẻ hứng thú tập trung vào đối tượng tôi cần đưa ra hệ thống câu hỏi:
+ Quả bóng của cô có màu gì ?
+ Lấy giúp cô quả bóng màu xanh nào(màu đỏ, màu vàng)
+ Cho trẻ tìm nhặt bóng màu xanh ném vào chiếc giỏ màu xanh, bóng màu đỏ ném vào giỏ màu đỏ, bóng màu vàng ném vào giỏ màu vàng và để trẻ tự nhận xét kết quả
Trong khi trẻ trả lời cô chú ý lắng nghe trẻ để sửa ngọng, sửa lỗi cho trẻ. Vì trong lớp còn nhiều trẻ đang tập nói nếu trẻ nói thiếu từ cô sửa lỗi ngay cho trẻ. Bằng cách cô nói mẫu lại câu trả lời sau đó cô cho trẻ nhắc lại với cô. Cô luôn khuyến khích động viên kích thích trẻ nói được cả câu theo yêu cầu câu hỏi của cô.
(Ảnh minh họa 5)
Để phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ một cách tốt nhất tôi đã có kế hoạch trong lớp rất rõ ràng. Môi trường của trẻ chủ yếu là nhà trường và gia đình trẻ. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp rất quan trọng. Ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm tôi đã nắm bắt được trẻ nào còn chậm về ngôn ngữ sau đó thông báo chương trình dạy học theo chủ đề của lớp để phụ huynh trong lớp nắm được lịch học của trẻ. Giáo viên phô tô nội dung các bài thơ, câu chuyện để phụ huynh kết hợp dạy con ở nhà. Trong giờ đón trả trẻ tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về những bài thơ câu chuyện đang học ở lớp yêu cầu phụ huynh về nhà dạy trẻ hay cùng đọc với trẻ nếu trẻ hay quên.
Tiết học khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học giúp trẻ phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ và còn hình thành phát triển ở trẻ kỹ năng nói mạch lạc mà muốn làm được như vậy trẻ phải có vốn từ phong phú hay nói cách khác là trẻ cũng được học thêm được các từ mới qua giờ học thơ, truyện.
Để giờ thơ, truyện đạt kết quả cao cũng như hình thành ngôn ngữ cho trẻ thì đồ dùng phục vụ cho tiết học phải đảm bảo:
+ Đồ dùng phải đẹp, phong phú, hấp dẫn đa dạng, màu sắc phù hợp đảm bảo tính an toàn cho trẻ.
+ Tranh vẽ phải đẹp, phù hợp với câu truyện, phía dưới phải có chữ to giúp cho việc phát triển vốn từ của trẻ được thuận lợi.
+ Bản thân giáo viên phải thuộc truyện, ngôn ngữ của cô phải trong sáng, giọng đọc phải diễn cảm, thể hiện đúng ngữ điệu của các nhân vật.
Trong tiết học làm quen văn học. Truyện “Quả trứng”. Qua tiết học này tôi đã cung cấp được một số vốn từ cho trẻ. Cô cho trẻ xem phim hoạt hình Quả trứng do cô tự làm. Tôi cũng chuẩn bị một hệ thống câu hỏi giúp trẻ nhớ được nội dung truyện và từ vừa học:
+ Trong câu chuyện có những con vật gì ?
+ Ai đã nhìn thấy quả trứng đầu tiên ?
+ Gà Trống nhìn thấy quả trứng đã nói gì ?
+ Lợn con đã nói gì khi nhìn thấy quả trứng ?
+ Quả trứng đã nở ra con gì ?
Cô kể 1-2 lần cho trẻ nghe giúp trẻ hiểu thêm về tác phẩm và qua đó lấy nhân vật để giáo dục trẻ phải biết yêu thương và giúp đỡ bạn trong lúc gặp khó khăn.
Cô cho trẻ đóng vai các con vật trong truyện, thể hiện lại câu chuyện Quả trứng mà cô vừa kể có sự giúp đỡ của cô giáo. Trẻ rất hào hứng tham gia hoạt động.
Ngoài việc cung cấp cho trẻ vốn từ mới thì việc sửa lỗi nói ngọng, nói lắp cũng vô cùng quan trọng khi trẻ giao tiếp. Khi áp dụng vào bài dạy tôi luôn chú trọng đến điều này và đã kịp thời sửa sai cho trẻ ngay tại chỗ.
Hay trong câu truyện “Thỏ ngoan” ngoài việc giúp trẻ thể hiện ngữ điệu, sắc thái tình cảm của các nhân vật trong truyện tôi còn sửa sai những từ trẻ hay nói ngọng để giúp trẻ phát âm chuẩn và động viên những trẻ nhút nhát mạnh dạn hơn khi trả lời.
+ Qua những năm tôi đã từng dạy trẻ lứa tuổi nhà trẻ tôi thấy trẻ hay nói từ “ô tô” thành “ô chô”, từ “thỏ ngoan” thành “thỏ ngan”, từ “bác gấu” thành từ “ bác ấu”. Mỗi khi trẻ nói sai tôi dừng lại sửa sai luôn cho trẻ bằng cách: tôi nói mẫu cho trẻ nghe 1- 2 lần sau đó yêu cầu trẻ nói theo cô. Khi nói cô giáo thể hiện rõ sắc thái, ngữ điệu nhân vật sẽ cuốn hút rất nhiều trẻ tham gia đặc biệt những trẻ nhút nhát qua đó cũng mạnh dạn hơn. Đối với những trẻ như thế tôi động viên, khích lệ trẻ kịp thời.
Để thu hút trẻ vào giờ học và giúp trẻ phát triển ngôn ngữ được tốt hơn thôi thúc tôi phải nghiên cứu, sáng tạo những phương pháp dạy học tốt nhất có hiệu quả với trẻ.
Đối với tiết học âm nhạc trẻ được tiếp xúc nhiều đồ vật: Trống lắc, phách tre, mõ, xắc xô…và nhiều chất liệu khác) trẻ được học những giai điệu vui tươi kết hợp với các loại vận động theo bài hát một cách nhịp nhàng. Để làm được như vậy đó là nhờ sự hiểu biết, nhận thức vốn từ, kỹ năng nhất là sự giao tiếp bằng ngôn ngữ của trẻ được tích luỹ và lĩnh hội, phát triển tính nghệ thuật, giúp trẻ yêu âm nhạc.
(Ảnh minh họa 6)
*Tôi cũng thường xuyên lên mạng, sưu tầm những bài vận động hay mà đơn giản của nước ngoài, tự dịch ra lời Việt để dạy trẻ. Lời ca dễ học, dễ vận động theo cô nên trẻ rất hứng thú khi được cùng cô tham gia hoạt động.Đây cũng là 1 hình thức tôi cung cấp vốn từ cho trẻ để trẻ phát triển ngôn ngữ tốt hơn.
Bạn ơi bạn ơi ! Mình cùng vỗ tay đi
Bạn ơi bạn ơi ! Mình cùng vỗ tay nào
Tay đưa lên trời, Cùng cúi xuống nào
Mình cùng quay nhé, Hãy quay một vòng.
Bạn ơi bạn ơi ! Mình cùng nhấc chân lên
Cùng dậm chân nhé, Dậm mạnh lên nào
Tay đưa lên trời, Cùng cúi xuống nào
Mình cùng quay nhé, Hãy quay một vòng.
Bạn ơi bạn ơi ! Xem ai khéo như tôi
Bạn ơi bạn ơi ! Mình cùng thi đua nào.
Qua những giờ học hát, vận động theo nhạc, trẻ đã biết sử dụng ngôn ngữ có mục đích, biết dùng ngôn ngữ kết hợp các động tác đơn giản để miêu tả những hình ảnh đẹp của bài hát.
Các dịp lễ hội là trải nghiệm hứng thú nhất của trẻ trong năm học. Qua các dịp lễ hội, trẻ được hoạt động tích cực hơn, hứng thú hơn và qua đó, cô giáo cung cấp thêm cho trẻ được nhiều vốn từ, nhiều từ mới làm cho ngôn ngữ chủa trẻ được phát triển hơn
(Ảnh minh họa 7)
2.5 Biện pháp 5: Phát triển ngôn ngữ thông qua một số trò chơi
Đối với trẻ nhà trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi là một biện pháp tốt nhất. Trò chơi đã trở thành phương tiện để cung cấp, tích luỹ được nhiều vốn từ trên cơ sở hiểu biết đầy đủ ý nghĩa của những từ đó trẻ biết sử dụng số vốn từ đó một cách thành thạo.
Qua trò chơi trẻ tự tin giao tiếp mạnh dạn hơn, ngôn ngữ cũng lưu loát hơn, vốn từ của trẻ cũng được tăng lên và tôi nhận thấy rằng khi trẻ chơi trò chơi xong sẽ gây sự hứng thú lôi cuốn trẻ vào bài học. Như vậy trẻ sẽ tiếp thu bài học một cách nhẹ nhàng và thoải mái.
Bản thân tôi đã tìm tòi, tham khảo, đọc những tài liệu sách và tôi thấy rằng trò chơi này thực sự có hiệu quả làm tăng thêm vốn từ cho trẻ, từ đó ngôn ngữ của trẻ ngày càng phong phú.
2.5.1Trò chơi 1: “Con muỗi”
* Cách chơi:
- Cô đứng phía trước trẻ, cô cho trẻ đọc và làm động tác theo cô.
- Cô cho trẻ đọc từng lời một có kèm theo động tác
+ Có 1 con muỗi vo ve, vo ve (Trẻ giơ ngón tay trỏ ra trước mặt vẫy qua vẫy lại theo nhịp đọc)
+ Đốt cái tay, đốt cái chân, rồi bay đi xa. (Lấy ngón tay trỏ vào cánh tay đối diện, chỉ xuống đùi rồi dang 2 tay sang ngang).
+ úi chà chà! úi chà chà! Dang tay ra đánh cái bép, con muỗi xẹp. Rửa tay (Nhún vai 2 lần, dang 2 tay sang ngang, vỗ tay một cái rồi chỉ vào chóp mũi. Sau đó xoa 2 tay vào nhau vờ rửa tay)
- Tuỳ theo sự hứng thú của trẻ mà cô cho trẻ chơi 3- 4 lần. Khi trẻ chơi tôi nhận thấy tất cả các trẻ đều tham gia đọc cùng cô, có trẻ đọc được cả câu, có trẻ bập bẹ bớt một hai từ. Nhưng qua đó cũng giúp ngôn ngữ của trẻ dần dần được hình thành phát triển .
2.5.2 Trò chơi 2:“Trò chuyện cùng cô ”
Qua trò chơi này trẻ được phát âm nhiều, tiếp xúc nhiều với ngôn ngữ mới qua giao tiếp với cô.
*
Tiến hành
Trong ngày tuỳ từng thời điểm mà tôi dành thời gian vỗ về ôm ấp trẻ, nói chuyện với trẻ:
Khi cho ăn :
+ “Bạn Duy ăn giỏi nào, con ăn cơm với gì đấy? (Con ăn cơm với thịt ạ)
+ “Bạn Hà An ăn được mấy bát cơm rồi?
Khi thay quần áo cho trẻ cô cũng cần nựng trẻ:
+ “Bạn Thịnh ra đây cô mặc áo cho con nhé” (Vâng ạ)
+ “Áo của bạn Tú có màu gì”? (Màu đỏ ạ)
+ “Áo đẹp này ai mua cho con?“ (Mẹ con ạ)
Khi ngồi chơi tôi trò chuyện với trẻ về một chủ đề nào đấy để khơi gợi trẻ được phát âm nhiều:
+ Bạn Chi có bàn tay bé xíu trông rất đáng yêu này!
+ Hàng ngày các con phải làm gì để đôi bàn tay luôn sạch? (Rửa tay ạ)
+ Thế đôi bàn tay con thường làm gì? ( Để múa, để xúc cơm, để tô màu ạ….)
2.6 Biện pháp 6: Phối kết hợp với phụ huynh để trẻ phát triển ngôn ngữ
Để vốn từ của trẻ phát triển tốt không thể thiếu được đó là sự đóng góp của gia đình trẻ. Việc giáo dục trẻ ở gia đình là rất cần thiết vì vậy tôi luôn kết hợp chặt chẽ với phụ huynh để trao đổi thống nhất về cách chăm sóc nuôi dưỡng trẻ và thông báo với phụ huynh về kế hoạch lịch hoạt động học, vui chơi cho từng tháng, từng tuần cho phụ huynh nắm bắt được.
Tôi trao đổi với phụ huynh cố gắng dành thời gian để trò chuyện, tâm sự với trẻ và lắng nghe trẻ nói. Khi trò chuyện với trẻ phải nói rõ ràng, mạnh lạc, tốc độ vừa nghe để trẻ nghe cho dễ.
Cha mẹ, người thân cố gắng phát âm đúng, không nên bắt trước những từ trẻ nói ngọng mà cần phải sửa sai ngay những từ trẻ nói sai cho trẻ để trẻ bắt chước được cho đúng.
Khuyến khích hoặc tuyên truyền với phụ huynh cung cấp kinh nghiệm sống cho trẻ. Tránh không nói tiếng địa phương cho trẻ được nói ở mọi lúc mọi nơi, cần tránh cho trẻ nghe những hình thái ngôn ngữ không chính xác...
Thường xuyên trò chuyện cùng trẻ như: Hôm nay con đi học cô cho con ăn gi? Đến lớp con có ngoan không? Con được học bài gì? Con thích chơi đồ chơi nào?
Ngoài ra tôi còn kết hợp với phụ huynh sưu tầm những quyển thơ, truyện có chữ, hình ảnh to, rõ nét, nội dung phù hợp với lứa tuổi nhà trẻ để cho trẻ làm quen và để xây dựng góc thư viện sách truyện của lớp.
3/ Kết quả đạt được
Sau khi áp dụng “
“Một số kinh nghiệm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng ở trường Mầm Non” từ đầu năm đến nay tôi thấy có những chuyển biến rõ rệt: Phần lớn số trẻ trong lớp tôi đã có một số vốn từ rất tốt, các cháu nói năng mạch lạc, rõ ràng, đủ câu được thể hiện như sau:
* Đối với giáo viên: Giáo viên đã hiểu được tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, từ đó có kế hoạch cụ thể để kết hợp với phụ huynh về việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
* Đối với trẻ:
Tôi thấy trẻ đã gần gũi với cô và bạn bè, khi đến trường đến lớp trẻ biết lễ phép chào cô, chào bố mẹ và vào lớp cùng chơi với các bạn.
Đa số trẻ trong lớp đã mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp với cô và các bạn trong lớp, với mọi người xung quanh.
Nhiều trẻ nói được câu dài, trẻ trả lời câu hỏi đầy đủ - thuộc một số bài thơ, bài hát, kể được một số câu chuyện có trong chương trình dạy trẻ….
Bằng những đồ chơi tự tạo thông qua hoạt động chơi tôi không những rèn cho trẻ sự khéo léo mà còn góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Trẻ nhận biết gọi tên màu sắc như màu Xanh, đỏ, vàng còn phát triển tư duy cho trẻ giúp trẻ dễ hiểu, dễ nhớ.
Những câu hỏi cô đặt ra sẽ giúp trẻ tích luỹ được những vốn từ mới ngoài ra còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc, rõ ràng hơn, trẻ tự tin hơn khi chơi các trò chơi ở ngoài trời.
Vốn từ của trẻ đã phong phú hơn rất nhiều so với đầu năm học. Trẻ đã có thể tự đề nghị với cô điều trẻ muốn. Đã có trẻ tự kể lại được với cô một số sự việc, hiện tượng vừa xảy ra trong ngày, có trẻ đã kể lại được một câu chuyện ngắn cho cô và các bạn nghe với sự giúp đỡ của cô.
Trong các tiết học dạy trẻ nhận biết tập nói tôi luôn đặt hệ thống câu hỏi từ tổng thể đến chi tiết câu ngắn gọn để trẻ dễ trả lời nhằm kích thích để trẻ phát triển tư duy và ngôn ngữ.
Thơ, truyện không những kích thích nhận thức có hình ảnh của trẻ mà còn phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách toàn diện. Qua thơ truyện phát triển cho trẻ được rất nhiều từ mới, trẻ nhớ nội dung câu truyện và biết sử dụng ngôn ngữ nói là phương tiện để tiếp thu kiến thức.
Qua các giờ âm nhạc ngôn ngữ của trẻ lưu loát hơn, trẻ tự tin, mạnh dạng hơn khi thể hiện bài hát. Trẻ đã thuộc 1 số bài hát trong trương trình dạy trẻ.
Thông qua các trò chơi trẻ tự tin hơn khi giao tiếp với người lớn hay trẻ diễn đạt được điều trẻ cần diễn đạt thông qua lời nói. Trẻ biết nói đủ câu nói câu dài, biết lễ phép khi nói chuyện với người lớn.
Trẻ đã biết cách sắp xếp trật tự các từ trong câu nên khi trẻ nói trẻ không bớt từ. Trẻ đã phát âm được cả câu trọn vẹn.
Nhờ có sự kết hợp giữa phụ huynh và nhà trường tôi nhận thấy ngôn ngữ của trẻ tiến bộ rõ rệt, trẻ mạnh dạn tự tin trò chuyện giao tiếp cùng cô, các bạn trong lớp và với mọi người xung quanh.
Khả năng nghe, hiểu, trả lời câu hỏi của cô đã tốt hơn rất nhiều. Trẻ đã biết cách trình bày, chính xác một nôi dung nhất định với cô. Cách diễn đạt lời nói của trẻ đã lưu loát hơn nhiều so với đầu năm học.
*Kết quả đạt được như sau:
Khảo sát đến tháng 3 năm 2023 (23 trẻ)
| Tiêu chí đánh giá về ngôn ngữ |
Tốt |
Khá |
TB |
| Số trẻ |
Tỉ lệ % |
Số trẻ |
Tỉ lệ % |
Số trẻ |
Tỉ lệ % |
| Khả năng nghe hiểu ngôn ngữ và phát âm |
13 |
56,5 |
7 |
30,5 |
3 |
13 |
| Vốn từ |
15
|
65,3 |
5 |
21,7 |
3 |
13 |
| Khả năng nói đủ câu |
12
|
52,2 |
7 |
30,5 |
4 |
17,3 |
| Khả năng giao tiếp |
16
|
69,6 |
5 |
21,7 |
2 |
8,7 |
C/ KẾT LUẬN
Trên đây là SKKN :
“Một số kinh nghiệm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng” nhằm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt, giúp giáo viên có kế hoạch và cách tổ chức tốt giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.
Tôi nhận thấy rằng việc rèn luyện và phát triển ngôn ngữ cho trẻ là cả quá trình liên tục và có hệ thống đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì, bền bỉ khắc phục khó khăn để tìm ra phương pháp, điều kiện cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ, hơn nữa người giáo viên phải là người luôn gương mẫu để trẻ noi theo, điều này đã góp phần bồi dưỡng thế hệ măng non của đất nước.
“ Phát triển ngôn ngữ” giữ vai trò quan trọng trong cuộc sống giao tiếp hàng ngày và hoạt động nhận thức của con người nói chung, sự phát triển tâm lý nhận thức của trẻ nói riêng, đặc biệt là trẻ lứa tuổi 24- 36 tháng khả năng ngôn ngữ phát triển rất nhanh.
Muốn có được kết quả trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua quá trình thực hiện tôi rút ra một số kinh nghiệm sau:
-Làm giàu vốn từ của trẻ qua việc hướng dẫn trẻ quan sát, vui chơi, kể truyện và đọc truyện cho trẻ nghe.
-Giáo viên cần hiểu rõ tầm quan trọng của ngôn ngữ với việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ, không ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện ngôn ngữ của mình để phát âm chuẩn, chính xác, không nói ngọng.
- Tích cực làm đồ dùng đồ chơi sáng tạo hấp dẫn với trẻ và phù hợp với nội dung của bài dạy.
- Củng cố vốn từ cho trẻ.
- Tích cực hoá vốn từ cho trẻ.
Luôn tạo không khí vui tươi, thoải mái cho trẻ, tạo điều kiện quan tâm đến những trẻ nhút nhát, dành thời gian gần gũi trò chuyện với trẻ để trẻ mạnh dạn, tự tin tham gia vào các hoạt động tập thể giúp trẻ được giao tiếp nhiều hơn.
Cô giáo tạo điều kiện cho trẻ nghe nhiều và nói chuyện nhiều với trẻ, luôn tìm cách thúc đẩy trẻ sử dụng ngôn ngữ một cách chủ động.
Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa cô giáo và phụ huynh để nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ từ đó có kế hoạch phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Tổ chức nhiều trò chơi sử dụng ngôn ngữ.
Tích cực cho trẻ làm quen với thiên nhiên để phát triển khả năng quan sát, giúp trẻ củng cố và tư duy hoá các biểu tượng bằng ngôn từ.
* Đối với nhà trường
Ban Giám Hiệu nhà trường tổ chức nhiều tiết học kiến tập với những tiết dạy hay để giáo viên được học hỏi trao dồi kinh nghiệm về phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt hơn
* Đối với Phòng giáo dục
Phòng giáo dục tổ chức thêm nhiều các buổi kiến tập phát triển ngôn ngữ để giáo viên các trường trong Quận được học hỏi trao đổi kinh nghiệm về phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt hơn.
Trên đây là bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi đã được áp dụng tại trường. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các cấp lãnh đạo để bản sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ trong trường mầm non giúp tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
PHỤ LỤC
Ảnh giờ đón trả trẻ tại nhóm lớp
Bé chơi bế em xúc cho em ăn
Trẻ đang tham gia hoạt động tạo hình
Trẻ chơi góc HĐVĐV
Trẻ quan sát và chăm sóc cây xanh góc thiên nhiên của lớp
Cô và trẻ hưởng ứng tuần lễ áo dài ngoài trời
Nhận biết các màu xanh, đỏ
Bé lắng nghe cô kể chuyện
Ảnh trẻ hát và vận động
Ảnh ngày lễ hội của cô và bé
- Điều lệ trường Mầm non.
- Tuyển chọn những trò chơi, bài hát, thơ ca, câu đố theo chủ đề.
- Hướng dẫn thực hiện chương trình Giáo dục mầm non trẻ 24-36 tháng.
- Tạp chí Giáo dục mầm non.
- Các trò chơi và hoạt động cho trẻ 24-36 tháng.