A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai, trẻ em là nguồn hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp của cha anh, gánh vác mọi công việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc – xã hội chủ nghĩa. Mọi trẻ em sinh ra đều có quyền được chăm sóc, nuôi dưỡng, tồn tại và phát triển. Khi xã hội ngày càng phát triển thì giá trị con người ngày càng được nhận thức đúng đắn và được đánh giá toàn diện. Vì một tương lai tươi sáng, trẻ em sẽ trở thành chủ nhân hữu ích của tương lai, thì ngay từ tuổi ấu thơ trẻ phải được hưởng nền giáo dục phù hợp, hiện đại và toàn diện về mọi mặt.
Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình cảm, xã hội, trí tuệ, hoàn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý. Do đó, mỗi trẻ em có hứng thú, cách học và tốc độ học tập khác nhau và chúng đều có thể thành công. Trẻ học bằng chơi tốt nhất khi có người lớn hỗ trợ và mở rộng những gì chúng đang hứng thú và đang thực hiện. Vì vậy đổi mới môi trường giáo dục, tạo cơ hội cho trẻ chủ động học tập rèn luyện kỹ năng theo trình độ khả năng của mỗi cá nhân trẻ là một trong những tiêu trí của đổi mới chương trình giáo dục hiện nay.
Tạo môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là nhằm mục đích giúp trẻ có một môi trường học tập, vui chơi thoải mái, an toàn, lành mạnh để phát triển mọi mặt: Đức – trí – thể - mỹ - lao. Qua đó, hình thành cho trẻ thói quen, nề nếp, những hiểu biết ban đầu về môi trường sống xung quanh, có kỹ năng, hành vi, thái độ tốt với môi trường, phát triển nhân cách trẻ và hơn nữa giúp trẻ hứng thú tham gia vào giờ học đạt kết quả cao. Góp phần nâng cao chất lượng, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục cho trẻ giai đoạn 5-6 tuổi. Hơn thế nữa tạo điều kiện cho giáo viên trong trường học tập cách tạo môi trường học tập cho trẻ học tập, vui chơi tại lớp, tận dụng nguyên vật liệu sẵn có của địa phương, tạo sự hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tích cực tới trường, tới lớp, tạo cơ hội cho trẻ được học tập, trải nghiệm, sáng tạo và cùng cô giáo tạo ra những sản phẩm nhằm cải thiện môi trường lớp học mọi lúc, mọi nơi góp phần xây dựng môi trường học tập trong nhà trường trở nên khang trang, thân thiện hơn.
Trẻ mầm non không thể tiếp thu các kiến thức một cách bài bản, có hệ thống như trẻ ở Phổ thông. Vì thế cần tạo cho trẻ môi trường để trẻ được hoạt động, trải
nghiệm vui chơi, từ đó trẻ có thể tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng tự nhiên hơn. Bởi ở các trường phổ thông, môi trường lớp học là bàn, ghế, phấn, bảng, dụng cụ học tập, thầy cô, bè bạn với không khí lớp học trang nghiêm. Riêng môi trường lớp học ở trường mầm non với các mảng tường, các góc chơi, đồ chơi được sắp xếp, trang trí nổi bật nhằm thu hút sự chú ý của trẻ cùng với không khí lớp học vui tươi, chan hòa, gần gũi giữa cô và trẻ. Đơn giản là thế nhưng việc thực hiện không hoàn toàn dễ dàng. Bởi môi trường giáo dục trong trường mầm non phải tạo cơ hội cho trẻ tìm tòi, khám phá, phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống, trẻ được tự lựa chọn hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm một cách tích cực. Môi trường đó phải đảm bảo an toàn về thể chất, tâm lý cho trẻ vừa có tác dụng giáo dục, có tính thẩm mỹ và phải được xây dựng trong suốt quá trình thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Đặc biệt, từ khi Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai Chương trình Giáo dục mầm non mới, thì vấn đề xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được đặt ra ngày càng cấp thiết hơn. Bởi môi trường giáo dục được ví như người giáo viên thứ hai tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi, trẻ hoạt động để nhận thức và phát triển.
Xuất phát từ trong chương trình chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục lứa tuổi 5-6 tuổi thực nghiệm ở đơn vị trường mầm non mà bản thân tôi đang dạy và các buổi tham dự chuyên đề, tiết mẫu, tham quan cảnh quan sư phạm, môi trường dạy học cho trẻ ở trường, bản thân tôi nhận thấy trong những năm gần đây phần lớn các giáo viên còn hạn chế về việc xây dựng môi trường học tập cho trẻ, giáo viên còn thụ động chưa tích cực, chưa biết tận dụng nguồn nguyên vật liệu sẵn có từ địa phương, cách trang trí còn vụn vặt, chưa làm nổi bật được chuyên đề trọng tâm, cách sắp xếp môi trường học tập trong và ngoài lớp còn theo cảm tính chưa khoa học dẫn đến môi trường chưa gọn gàng, ngăn nắp, chưa tạo cơ hội cho trẻ được học tập, trải nghiệm, sáng tạo và cùng cô giáo tạo ra những sản phẩm nhằm cải thiện môi trường lớp học mọi lúc, mọi nơi, chưa kích thích được sự hứng thú của trẻ tham gia vào các hoạt động, trẻ trở nên nhàm chán khi chơi và học. Xuất phát từ tình hình thực tế trên, bản thân tôi luôn băn khoăn trăn trở làm thế nào để xây dựng môi trường học tập phong phú và gây hứng thú cho trẻ hoạt động tích cực, vì vậy tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số biện pháp thiết kế môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi ”. Để cho trẻ có một môi trường an toàn, thân thiện, phát huy được phương pháp dạy học: “Lấy trẻ làm trung tâm” và phát huy được tính sáng tạo của cô và trẻ tạo ra nhiều sản phẩm làm phong phú thêm môi trường lớp học đáp ứng được yêu cầu của giáo dục mầm non hiện nay.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận:
Căn cứ vào nhu cầu và khả năng phát triển của trẻ: tuổi 5-6 đây là lứa tuổi kỳ diệu, trẻ rất hiếu động tò mò, muốn học hỏi, tìm hiểu thế giới tự nhiên và xã hội. Vì vậy cần xây dựng cho trẻ một môi trường hoạt động tốt nhất đó là xây dựng một môi trường an toàn, thân thiện, ấm cúng, trình bày đẹp mắt, thu hút, giúp trẻ chủ động tham gia vào các hoạt động, có cơ hội trải nghiệm và giao tiếp một cách tích cực. Môi trường gáo dục đó gồm hai bộ phận: môi trường vật chất và môi trường xã hội.
+ Môi trường vật chất: Môi trường vật chất bao gồm môi trường trong và ngoài lớp học.
+ Môi trường xã hội chính là bầu không khí giao tiếp giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ, nó được tạo ra trong quá trình tương tác.
Môi trường giáo dục là người giáo viên thứ hai tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi, trẻ hoạt động để nhận thức và phát triển. Môi trường hoạt động đó vừa thỏa mãn nhu cầu vui chơi, giao tiếp, nhận thức, nhu cầu hoạt động cùng nhau của trẻ, vừa tạo cơ hội cho trẻ bộc lộ khả năng của mình, qua đó các kiến thức, kỹ năng của trẻ được hình thành, củng cố và bổ sung, đây là những nhân tố góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ mầm non. Khi trẻ được hoạt động trong môi trường giáo dục phù hợp sẽ hình thành và phát triển ở trẻ những chức năng tâm, sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù hợp lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời.
Môi trường giáo dục đa dạng, phong phú sẽ kích thích tính tích cực chủ động của trẻ từ việc tự lựa chọn góc chơi, đồ chơi đến việc tự quyết định và tìm cách giải quyết nhiệm vụ. Các nhà giáo dục đều phải thừa nhận một điều rằng cách tiếp cận tốt nhất để giáo dục trẻ mầm non đó là xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm để thúc đẩy sự phát triển tính chủ động, khả năng tư duy cho trẻ. Các cách tiếp cận tốt thường thể hiện tính tích hợp cao và kết nối việc học với thực tế đời sống của trẻ.
Trên cơ sở đó và cũng căn cứ vào điều kiện thực tế của nhà trường vào khả năng, nhu cầu học tập, kinh nghiệm sống của trẻ, đáp ứng được yêu cầu của GDMN. Từ đó tôi lên kế hoạch, và thực hiện xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm của lớp tôi phụ trách để trẻ hoạt động tích cực.
2. Cơ sở thực tiễn:
Trường mầm non mà tôi đang công tác được xây dựng với diện tích 3.514m. Với tổng số phòng 14 phòng học và đầy đủ các phòng chức năng . Cơ sở vật chất đầy đủ đã được sự quan tâm của các cấp lãnh đầu tư xây mới hoàn toàn. Trường đã được công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ I vào tháng 11năm 2013. Trường được công nhận kiểm định chất lượng giáo dục đạt cấp độ 3 do sở GD và ĐTHN công nhận.
Là trường có bề dày thành tích . Ban giám hiệu nhà trường có trình độ chuyên môn cao và có nhiều kinh nghiệm quản lý, làm việc có khoa học. Thường xuyên tổ chức các hoạt động cho giáo viên dự giờ rút kinh nghiệm lẫn nhau trong đó có lưu ý đến việc tổ chức hoạt động góc ở các độ tuổi. Lớp được BGH nhà trường đầu tư cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học, đồ chơi... Trẻ trong lớp có sự phát triển ngôn ngữ khá tốt và thích hoạt động . BGH đã bổ sung rất nhiều đồ dùng đồ chơi phong phú ở các góc cho từng lớp . Nhiều phụ huynh trong lớp quan tâm ủng hộ học liệu và nguyên vật liệu làm đồ dùng đồ chơi trang trí lớp.
2.1. Thuận lợi:
- Nhà trường nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo đặc biệt là phòng GD & ĐT quận Long Biên
- Được ban giám hiệu nhà trường hỗ trợ mua sắm trang thiết bị,đồ dùng phục vụ cho hoạt động đầy đủ.
- Nhà trường có tủ sách và nhiều tài liệu phong phú để tham khảo
- Ban giám hiệu đã tạo điều kiện cho giáo viên kiến tập các chuyên đề về “ Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” do Phòng giáo dục và đào tạo tổ chức, khuyến khích động viên tập thể giáo viên học tập, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, nhà trường tổ chức thăm lớp, dự giờ của các giáo viên trong trường để góp ý, đúc rút kinh nghiệm.
- Bản thân tôi cũng cố gắng trong quá trình tự học, sáng tạo thiết kế các góc các mảng tường mở để sử dụng bàn tay trẻ làm nhiều hơn kích thích sự sáng tạo của trẻ. Tôi luôn chú ý ,tìm tòi tích lũy thêm kiến thức để tận dụng những phế liệu làm ra các đồ chơi mới thu hút trẻ đồng thời tôi cũng học hỏi các đồng nghiệp qua các buổi dự giờ hoạt động và tìm hiểu qua các loại sách báo để có kế hoạch sắp xếp hoạt động góc theo từng chủ đề với sự hứng thú của trẻ.
Các giáo viên trong lớp đều có kinh nghiệm chăm sóc, giáo dục trẻ. Các cô đều nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, có khả năng sáng tạo, có năng khiếu hội họa tạo điều kiện thuận lợi trong việc xây dựng môi trường học tập cho trẻ.
- Trẻ lớp tôi đa số đã học qua độ tuổi 3-4 tuổi trẻ năng động, đi học chuyên cần có nề nếp.
- Đa số phụ huynh nhiệt tình, sẵn sàng hỗ trợ và tìm kiếm về nguyên vật liệu cho việc làm đồ dùng càng thêm phong phú đa dạng giúp tạo môi trường giáo dục kích thích sự hứng thú, tò mò, sáng tạo của trẻ.
2.2. Khó khăn.
- Phòng học rộng nhưng bố trí, sắp đặt các góc chưa hợp lý như: các giá góc đặt cố định ở chân tường, các góc động và tĩnh gần nhau.
- Tuy được đầu tư đầy đủ đồ dùng tranh thiết bị dạy học nhưng chủ yếu là các đồ dùng, đồ chơi mua sẵn, sản xuất hàng loạt, chất liệu chủ yếu bằng nhựa, chưa có nguyên liệu thiên nhiên, chưa đáp ứng được nhu cầu khám phá, sáng tạo…của trẻ, mà trẻ luôn thích mới, lạ, đẹp, hấp dẫn…
- Các mảng trang trí đã theo chủ đề đẹp nhưng dán chết trên tường, chủ yếu chú trọng khu vực trong lớp, khu vực hiên hành lang lớp, hiên sau, phòng vệ sinh chưa quan tâm tất cả bàn tay cô thực hiện chưa có sự tham gia của trẻ.
- Trẻ được tổ chức hoạt động thường xuyên nhưng máy móc. Dập khuôn chưa tích cực, chưa sáng tạo.
- Phụ huynh đã ủng hộ về nguyên vật liệu cho lớp, song không quan tâm đến hoạt động của lớp, chưa tham gia các hoạt động cùng cô và trẻ.
3. Các biện pháp thực hiện:
Muốn tạo môi trường học tập cho trẻ hoạt động một cách tích cực phải đảm bảo thực hiện theo mục tiêu giáo dục, mang tính thẩm mỹ, phải giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, kích thích cho trẻ tính độc lập, sáng tạo, đồng thời phải phù hợp với từng lứa tuổi và đảm bảo được sự an toàn cho trẻ.
Muốn làm được điều này bản thân tôi đã tìm ra những biện pháp mang lại tính khả thi như sau:
3.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch.
Môi trường cho trẻ hoạt động nơi có các nguồn thông tin phong phú, khuyến khính tính độc lập và hoạt động tích cực của trẻ. Muốn thực hiện các hoạt động một cách có khoa học và có hiệu quả bản thân tôi trược hết lập ra kế hoạch cho mình gồm có: kế hoạch năm, kế hoạch tháng, kế hoạch tuần và kế hoạch ngày. Những công việc nào chưa thực hiện được bản thân tôi rút kinh nghiệm cho tháng sau thực hiện tốt hơn.
VD: Trước khi thực hiện kế hoạch hoạt động tháng 10. Dựa vào dự kiến chủ đề, sự kiện khối , kế hoạch nội dung của tháng, dựa vào khả năng của trẻ mà giáo viên lên kế hoạch trang trí cho chủ đề theo từng tuần.
3.2. Biện pháp 2: Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ
- Phải nói rằng việc tự học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân là điều đặt lên hàng đầu đối với mỗi giáo viên. Muốn thực hiện được điều đó mỗi giáo viên phải tự tìm tòi sách báo, các thông tin đại chúng để trau rồi bản thân
- Luôn nắm vững tâm sinh lý của trẻ để có các phương pháp tổ chức các hoạt động cho trẻ không để trẻ nhàm chán, im lặng, phải giúp trẻ hoạt động tích cực và các hoạt động gây hứng thú và sự chú ý của trẻ.
- Thực hiện đầy đủ các đợt chuyên đề do Phòng GD & ĐT tổ chức, các buổi họp chuyên môn, bồi dưỡng của nhà trường.
- Ngoài ra tôi còn tranh thủ nghiên cứu sách báo, sưu tầm các loại tranh ảnh, nguyên vật liệu mở, xem các kênh truyền hình, truy cập mạng để thực hành làm một số đồ dùng, đồ chơi tự tạo, tranh ảnh sáng tạo để có vốn kiến thức phong phú, có đồ dùng để phục vụ cho việc dạy của cô, việc học và vui chơi của trẻ được đầy đủ và phong phú hơn.
- Luôn có ý thức học hỏi những người đi trước, dự giờ, tham quan các lớp, trường bạn nhằm trau dồi kiến thức, học những điều hay, điều mới lạ để thực hiện dạy trẻ có hiệu quả nhất.
- Tham gia vào các hội thi do Phòng GD & ĐT, nhà trường tổ chức.
- Tham gia học Đại học để nâng cao trình độ chuyên môn cho bản thân, đáp
ứng yêu cầu đổi mới hiện nay.
3.3. Biện pháp 3: Phối hợp với phụ huynh
Để phụ huynh giúp đỡ, hỗ trợ, hợp tác một cách tự giác và có hiệu quả, tôi đã thông qua chương trình giảng dạy đổi mới cho phụ huynh nắm bắt về mục đích yêu cầu của phương pháp dạy mới, về chương trình ứng dụng công nghệ thông tin, sức khỏe của trẻ, cách chăm sóc trẻ khoa học, phòng tránh các bệnh thường gặp theo mùa…..qua bảng tuyên truyền của lớp, của trường, qua các cuộc họp phụ huynh định kỳ, để phụ huynh hiểu được tác dụng của việc dạy đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ 5-6 tuổi như thế nào. Và đặc biệt tôi nhấn mạnh tầm quan trọng, mục đích, ý nghĩa, yêu cầu của công tác xây dựng môi trường học tập trong lớp đối với trẻ mầm non, thực trạng môi trường của lớp để phụ huynh có ý kiến đóng góp về ý tưởng công sức. Vì vậy phụ huynh đã rất đồng thuận, nhất trí và đã ủng hộ rất nhiều các loại xốp, bìa màu, lô tô, thảm dạ, Decan…để trang trí tạo môi trường trong lớp học hấp dẫn trẻ.
Ở bảng tuyên truyền của lớp tôi thông báo rõ thời gian biểu, kế hoach giảng dạy, trao đổi trực tiếp với phụ huynh trong các giờ đón và trả trẻ, mời phụ huynh tham quan lớp, tham quan triển lãm đồ dùng đồ chơi tự làm, dự giờ một số tiết dạy để phụ huynh hiểu rõ sự cần thiết của việc trang trí môi trường và việc làm đồ dùng đồ chơi trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non. Từ đó phụ huynh tự nguyện đóng góp nhiều loại sách báo, tranh ảnh, cây xanh ở góc thiên nhiên, các nguyên vật liệu trong gia đình có thể tái sử dụng được như chai nhựa các loại lon…Trong từng chủ đề sự kiện của tháng, nhiều phụ huynh còn sưu tầm trên mạng nhiều cách làm đồ dùng cho trẻ và giáo viên tham khảo.
3.4. Biện pháp 4: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
3.4.1. Môi trường trong lớp:
Hoạt động ở các góc là một hình thức hoạt động đặc biệt trong đời sống của trẻ mầm non, đó là nơi trẻ thỏa mãn sở thích, nhu cầu vui chơi, nhận thức và cảm nhận thế giới xung quanh. Hoạt động góc giúp trẻ rèn luyện, củng cố kiến thức đã học là nơi trải nghiệm, khám phá những cái mới và phát huy khả năng sáng tạo của trẻ vì vậy cần phải:
* Sắp xếp không gian hợp lí:
- Sắp xếp, bố trí các góc chơi phù hợp, thuận tiện, dễ tìm, dễ nhìn, dễ lấy, gần gũi quen thuộc với cuộc sống thực hàng ngày của trẻ
VD: Góc phân vai và góc xây dựng tôi sắp xếp khu vực phía dưới lớp, gần nhau. Tạo sự liên kết các nhóm chơi ở trong hai góc, góc xây dựng tránh nơi đi lại. Góc sách và góc học tập tôi xếp nơi yên tĩnh xa góc ồn ào.Góc thiên nhiên ( Khám phá khoa học) tôi đã tận dụng khoảng hiên bên ngoài lớp cho trẻ hoạt động thoải mái tránh sự ồn ào cho các góc khác, tiện lợi cho trẻ khám phá, chăm sóc cây hoa…Khu vực phía trên lớp học tôi bố trí các mảng: Từ cửa chính vào là góc bé chăm ngoan, góc sinh nhật. Góc nghệ thuật được bố trí cạnh cửa ra vào.
- Có sự phân chia tạo ranh giới giữa các góc rõ rệt, phù hợp: Tận dụng các giá đồ chơi tạo thành ranh giới các góc, và tạo không gian chơi cho trẻ.
VD: Ranh giới giữa góc phân vai và góc học tập tôi ngăn bằng 1 giá đồ chơi vừa tạo không gian yên tĩnh cho trẻ ở góc học tập hoạt động, vừa tạo không gian giống như ngôi nhà hay của hàng tùy ý tưởng, trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ tùy vào chủ đề trẻ chơi…Riêng góc xây dựng tôi ưu tiên không gian rộng, thuận tiện cho trẻ vận động. Góc phân vai và góc xây dựng tôi không phân vách vì tôi muốn tạo mối liên kết giữa hai góc để trẻ giao lưu với nhau giữa hai nhóm.
- Thiết kế các góc chơi phù hợp diện tích lớp, độ tuổi. Đảm bảo cho trẻ di chuyển dễ dàng giữa các góc mà không va chạm vào nhau hoặc vấp ngã hay va chạm vào đồ vật: Khoảng rộng giữa các góc cách nhau hợp lý để đảm bảo an toàn và thuận tiện cho trẻ hoạt động theo khả năng, hứng thú, sở thích riêng. Có chỗ cho hoạt động chung và hoạt động cá nhân, có góc cố định, có góc di động hoặc thay đổi theo chủ đề.
Qua cách bố trí sắp đặt các mảng, các góc chơi hợp lý ở lớp mình tôi nhận thấy trẻ hoạt động tích cực hơn, có hiệu quả cao hơn. Trẻ được trao đổi giao lưu với nhau thoải mái mà không ảnh hưởng đến các góc khác. Trẻ có không gian riêng tư yên tĩnh để hoạt động, Thỏa mãn nhu cầu hoạt động, sự sáng tạo của trẻ.
* Trang trí theo hướng mở linh hoạt
Trang trí mục đích là phối hợp giữa các mảng hình màu sắc, đường nét sao cho cân đối hài hòa, hợp lý trong một không gian nhất định. Đối với mầm non việc trang trí hình ảnh không chỉ đẹp, ngộ nghĩnh, màu sắc nhã nhặt không quá lòe loẹt mang tính giáo dục mà còn phải phù hợp với chủ đề, với từng góc chơi với nội dung chơi của trẻ đáp ứng được nhu cầu khám phá, sáng tạo, trí tò mò thích cái mới, cái lạ của trẻ. Vì vậy tôi đã trang trí các góc chơi ở lớp mình một cách sáng tạo theo hướng mở linh hoạt và đảm bảo các yếu tố:
- Trang trí vừa tầm mắt trẻ (không quá cao hoặc quá thấp)
+ Hình ảnh rõ ràng, cụ thể, không quá nhiều hình ảnh. Quan tâm đến môi trường chữ viết. Dùng chữ in thường và chữ viết thường
+ Góc mở: Có sản phẩm của cô và của trẻ, phong phú về thể loại như vẽ, nặn, xé dán, cắt dán, có sản phẩm của phụ huynh…
+ Màu sắc: Tranh ảnh, màu sắc hài hòa, sinh động, ngộ nghĩnh, không quá rực rỡ, lòe loẹt
- Các góc chơi: Trong lớp học không thể thiếu các góc chơi của trẻ nên cần đảm bảo đủ số lượng góc cho trẻ chơi
+ Tùy theo không gian, diện tích của lớp có thể bố trí góc chơi trong hoặc ngoài lớp
+ Các góc hoạt động chính được duy trì thường xuyên.
+ Bố trí các góc linh hoạt để có thể sắp xếp lại
+ Bố trí sắp xếp những hoạt động tương đồng thì ở gần nhau (hoạt động tĩnh xa hoạt động động)
+ Bố trí các góc có thể di chuyển được. Cần đảm bảo an toàn cho trẻ
+ Có đủ đồ chơi và phương tiện đặc chưng của từng góc
- Phải trang trí theo hình thức cuốn chiếu theo các chủ đề nhánh của từng tuần.
Ví dụ: Tháng 3 về PTGT có các chủ đề nhánh của từng tuần là:
+ Tuần 1: PTGT đường bộ
+ Tuần 2 : Những bông hoa mừng cô ngày 8/3
+ Tuần 3: PTGT đường không
+ Tuần 4: PTGT đường thủy
+ Tuần 5 : Một số luật lệ giao thông.
- Mỗi tuần phải cho trẻ làm sản phẩm theo 1 nhánh với ý tưởng và khả năng sáng tạo trí tưởng tượng của trẻ và sử dụng ngay các sản phẩm của trẻ làm để trang trí lớp . Khi trang trí 5 nhánh xong qua chủ đề khác thì bỏ hết phần trang trí chủ đề và chủ đề nhánh đi và lưu vào túi sản phẩm chủ đề sau đó lại tiếp tục trang trí những chủ đề kế tiếp.
- Hình ảnh sưu tầm phải rõ ràng, màu sắc đẹp, được làm từ nhiều nguyên vật liệu mở, có thể dán tên gọi ở mỗi bức tranh để tích hợp chữ viết vào đó. Khuyến khích sản phẩm của bé tự làm.
- Hình ảnh mang tính giáo dục thẩm mỹ.
- Trang trí phải linh hoạt, hấp dẫn và thay đổi nội dung theo từng chủ đề, không vẽ cố định lên tường, làm theo hình thức trang trí mở để trẻ có thể vẽ, viết lên mika, giấy đen và có thể xóa đi được.
Ví dụ: * Góc học toán, góc xây dựng trang trí mảng tường bằng giấy đen có đường kẻ tạo bóng ngôi nhà hoặc tòa lâu đài vừa sinh động, đẹp lạ mà trẻ lại có thể hoạt động một cách tích cực, say mê khi vẽ viết lên đó chơi thoải mái theo hứng thú của trẻ: Trẻ có thể vẽ, nối các hình ảnh tương ứng chủ đề trong tháng theo số lượng hoặc có thể thiết kế các công trình xây dựng theo ý tưởng của trẻ chơi trong ngày… Cuối ngày học trẻ có thể xóa đi được để hôm sau chơi tiếp. Một tiện lợi nữa mảng tường này có thể sử dụng cho tất cả các chủ đề sự kiện trong các tháng mà không phải thay thế hình ảnh trang trí nhiều mà đặc biệt trẻ lại được tạo ra sản phẩm do chính bàn tay của trẻ nên trẻ rất hứng thú khi chơi góc.
* Góc âm nhạc có thể trang trí hình ảnh mở bằng bìa mi ka ở giữa xung quanh có thể tạo viền hình ảnh các ca sĩ, con vật ngộ nghĩnh hoặc quả và lá cây… vẫn giữ được độ thẩm mỹ đẹp, không quá sặc sỡ lòe loẹt mà trẻ lại được hoạt động tích cực tạo ra sản phẩm bằng cách vẽ bằng bút dạ các dụng cụ âm nhạc , các trang phục biểu diễn… để múa, hát, biểu diễn chúc mừng với từng sự kiện trong tháng như: ngày 20-10, 20-11, ngày tết Noel, tết nguyên đán, 8-3, tết thiếu nhi…
* Góc bán hàng tôi tạo các hộp hình chữ nhật bằng bìa mika và tấm Foóc trắng gắn lên tường theo hình thức mở nhìn rất thẩm mỹ và lạ mắt mà các mặt hàng lại không bị che khuất trẻ có thể nhìn thấy rễ ràng khi chơi và lấy ra cất vào rất dễ.
* Góc kỹ năng sống và góc văn học tôi trang trí theo dạng các hộp nghệ thuật bắt trên tường rất chắc chắn vừa có thể là hình ảnh trang trí có thể trồng cây xanh nhỏ xinh xăn vào góc tạo cảm giác thoải mái dễ chịu cho trẻ khi chơi lại vừa có thể sử dụng làm giá để trưng bầy rối, đồ dùng… tiết kiệm không gian rộng rãi hơn cho trẻ khi chơi góc.
- Không dán khít các mảng tường mà phải để dành khoảng trống để trẻ dán sản phẩm của mình theo chủ để.
- Hình ảnh trang trí phải mang tính giáo dục, thể hiện đặc trưng từng góc chơi.
VD: * Góc gia đình tôi trang trí hình ảnh bé trai bé gái nấu ăn rất ngộ nghĩnh và vận động phụ huynh cho con mang ảnh gia đình đến lớp cô trò cùng làm khung ảnh treo trưng bầy trong góc tạo không khí gia đình ấm cúng thân thiện tôi nhận thấy trẻ rất thích và hứng thú hơn khi chơi.
* Góc nhìn ra thế giới: Cho trẻ cùng làm cờ các nước với cô treo lên để trang trí góc và tôi trang trí thêm hình ảnh quả địa cầu bằng giấy đen giống như bảng viết ở bên cạnh để khi chơi trẻ có thể vẽ cờ các nước, trang phục đặc trưng của vùng, miền các hình ảnh tượng trưng của các nước mà trẻ ước mơ đến đó du lịch…
* Góc sinh nhật trang trí hình ảnh chiếc bánh ga tô, hộp quà bằng bìa mika trẻ có thể vẽ các món quà tặng bạn mình nhân ngày sinh nhật . Phía trên tôi trang trí thêm hình ảnh trăng sao bằng đề can thể hiện điều ước của bé trong ngày sinh nhật và trẻ có thể vẽ ký hiệu của mình lên khi trẻ sinh nhật trong tháng đó.
* Góc bé chăm ngoan: Để khích lệ và động viên trẻ chăm đi học hơn tôi sử dụng que gạc lưỡi tạo thành hình ảnh ngôi nhà thân thương, khi trẻ đến lớp kẹp ký hiệu lên trẻ có cảm nhận gần gũi ấm áp giống như ngôi nhà thứ 2 của trẻ.
Để thỏa mãn nhu cầu chơi, kích thích tính tò mò, ham hiểu biết của trẻ tôi không chỉ trang trí trong lớp học mà tôi còn trang trí khu vực hiên chơi , sảnh trước lớp, nhà vệ sinh…bằng hình ảnh bắt mắt phù hợp như hình ảnh quy trình rửa tay, hình ảnh bé trai, bé gái và một số hình ảnh sinh động ngộ nghĩnh khác.
Các trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi, không gian trong lớp, sảnh trước, sảnh sau, khu vực vệ sinh để vục vụ cho việc tổ chức các hoạt động, sinh hoạt hàng ngày của trẻ đều được xây dựng theo hướng lấy trẻ làm trung tâm nhằm mục đích phát triển toàn diện về: thể chất, trí tuệ, thẩm mỹ, đạo đức xã hội. Thỏa mãn nhu cầu nhận thức, mở rộng hiểu biết của trẻ, kích thích trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo. Từ cách trang trí đó mà trẻ lớp tôi hoạt động tích cực, hứng thú, say mê, không còn nhàm chán, dập khuôn máy móc như trước nữa.
* Xây dựng các góc hoạt động khác nhau trong lớp:
- Các góc chơi trong lớp học không thể thiếu các góc chơi của trẻ nên cần đảm bảo đủ số lượng góc cho trẻ chơi
- Xây dựng các góc hoạt động khác nhau trong lớp nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ được nhiều hơn, hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hơn. Giúp trẻ tìm hiểu và khám phá cái mới, hoạt động với đồ vật và rèn luyện kỹ năng.
+ Tùy theo không gian, diện tích của lớp có thể bố trí góc chơi trong hoặc ngoài lớp và các góc hoạt động chính được duy trì thường xuyên.
+ Bố trí các góc linh hoạt để có thể sắp xếp lại. Bố trí sắp xếp những hoạt động tương đồng thì ở gần nhau (hoạt động tĩnh xa hoạt động động)
+ Bố trí các góc có thể di chuyển được. Cần đảm bảo an toàn cho trẻ
+ Có đủ đồ chơi và phương tiện đặc chưng của từng góc
- Các góc có khoảng rộng, cách nhau hợp lý để đảm bảo an toàn và vận động của trẻ. Tạo ranh giới giữa các góc hoạt động Ví dụ: Sử dụng giá dựng đồ chơi quay lại thành ranh giới cho góc chơi. Ranh giới ở các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản việc quan sát của giáo viên
- Thay đổi vị trí của góc sau mỗi chủ đề để tạo cảm giác mới lạ, kích thích hứng thú của trẻ
- Đặt tên các góc phải đơn giản, dễ hiểu và phù họp với nội dung từng chủ đề đang thực hiện, có chữ viết để phát triển khả năng, hình thành các biểu tượng về chữ cái cho trẻ. Ví dụ: Khi thực hiện chủ đề “Gia đình thân yêu của bé” góc sách có thể đặt “Thư viện của gia đình bé” nhưng khi sang chủ đề “Thế giới thực vật” góc sách có thể đặt “Thư viện của các loại cây”
- Đồ dùng đồ chơi đẹp, hấp dẫn trẻ, đảm bảo an toàn, có tính thẩm mỹ cao. Thường xuyên vệ sinh các giá và đồ dùng, đồ chơi sạch sẽ.
- Các loại đồ dùng của trẻ có nhãn hoặc ký hiệu bằng hình ảnh hoặc chữ cái, chữ
số nhằm phát triển ngôn ngữ, nhận thức, hình tượng cho trẻ, giúp trẻ tự lấy đồ dùng mà không cần sự trợ giúp của cô, trẻ biết giữ gìn đồ dùng, đồ chơi cá nhân của mình, không sử dụng
* Đồ dùng, đồ chơi trong các góc:
- Phong phú về thể loại: Tự làm, mua sẵn, lá cây, hột, hạt, len, vải vụn…để khuyến khích trẻ trải nghiệm. Nên có đồ dùng đã hoàn thiện và chưa hoàn thiện để trẻ chơi.
- Đồ dùng, đồ chơi ở các góc phải được sắp xếp gọn gàng, khoa học, dễ lấy, tiện cho trẻ khi sử dụng.
- Mang sắc thái vùng, miền: Nguyên vật liệu của địa phương (đưa sản phẩm của địa phương vào)
- Mang tính mở và được bổ sung theo giai đoạn.
+ Mỗi đồ dùng đồ chơi phải phù hợp với độ tuổi và mục đích giáo dục trẻ theo từng chủ điểm, kích thích trẻ phát triển các lĩnh vực vận động, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm và mối quan hệ xã hội
+ Đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu trong từng góc được sắp xếp phải dễ thay, dễ lựa chọn, an toàn cho trẻ.
Ví dụ: Những thiết bị đồ chơi nặng đặt ở dưới, những đồ chơi có nhiều bộ phận phải đặt theo bộ.
+ Màu sắc, hình dáng đồ của bạn khác. Trẻ có thể tự bảo quản đồ dùng cá nhân của mình. Ví dụ: Tôi đã chuẩn bị bì đựng hồ sơ màu trong để trẻ để tất cả đồ dùng như: sách các loại, bút, sáp màu….và ghi ký hiệu ngoài bìa. Đến giờ học trẻ chỉ tự lấy tự mở bì hồ sơ lấy sách cần học và tự cất gọn gàng, sạch sẽ.
+ Làm đồ chơi từ nguyên vật liệu thiên nhiên phù hợp với từng chủ đề nhưng có thể sử dụng cho nhiều hoạt động khác nhau Ví dụ: Làm chiếc thuyền bằng xốp, giấy có thể cho trẻ học đếm, cũng có thể cho trẻ chơi xây dựng, bán hàng, chơi trò chơi trong các môn học có chủ đích trong chủ đề “Giao thông”, cũng có thể cho trẻ chơi thả vật chìm, nổi….
Giáo viên có thể tổ chức, hướng dẫn trẻ làm đồ dùng đồ chơi cùng cô nhằm giúp trẻ hoạt động một cách tích cực, phát huy khả năng sáng tạo, thẩm mỹ cho trẻ.
VD: Cho trẻ làm đồ dùng đồ chơi cùng cô trong giờ hoạt động góc, giờ tạo hình….
* Các hoạt động và các góc chơi khác.
- Bàn ghế, đồ dùng trong lớp phải đặt vị trí hợp lý, thuận tiện cho trẻ hoạt động.
Ví dụ: Các đồ dùng vệ sinh cá nhân của trẻ như bàn chải đánh răng, khăn mặt, khăn lau…phải để nơi mà thường ngày trẻ rửa mặt, rửa tay, đánh răng với độ cao vừa tầm tay trẻ. Ví dụ: máy tính được treo ở trên tường để đảm bảo an toàn cho trẻ và đảm bảo về thẩm mĩ.
- Bên cạnh đó trong lớp tôi còn bố trí các mảng trang trí chuyên đề trọng tâm cần giáo dục trong trường mầm non ở trong và ngoài lớp học với hình ảnh trang trí rõ, gọn, đẹp mắt phù hợp với không gian lớp học, phù hợp với độ tuổi đặc biệt là chú ý đến nội dung tuyên truyền.
Ví dụ: Chuyên đề phát triển vận động, chuyên đề giao thông, chuyên đề bảo vệ môi trường, chuyên đề giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả
- Để tạo không khí trong lành trong lớp học bản thân tôi đã tận dụng các khoảng không gia và vị trí phù hợp trong và ngoài lớp để bố trí trồng và chăm sóc các chậu cây xanh như cây vạn niên thanh. Qua đó nhằm giáo dục trẻ biết lợi ích của cây xanh, biết trồn và chăm sóc, bảo vệ cây cối, có hành vi tốt đối với môi trường ngoài
ra đã tạo cho trẻ thêm hiểu biết về thế giới xuang quanh, môi trường sống của một
số loài cây, khơi gợi niềm thích thú với thiên nhiên xung quanh.
- Việc chăm sóc giáo dục trẻ còn phải kể đến việc chăm sóc giấc ngủ cho trẻ. Bản thân tôi đã trang trí những hình ảnh đẹp mắt về khu vườn cổ tích, bố trí rèm cửa để cho ánh sáng phù hợp với phòng ngủ của trẻ, tạo giấc ngủ ngon cho trẻ.
3.5. Biện pháp 5: Hướng dẫn trẻ hoạt động
Đối với trẻ mầm non, đồ dùng đồ chơi là thứ không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ. Thông qua đồ dùng đồ chơi trẻ có thể tìm tòi, khám phá, trẻ được thao tác với các đồ vật. Những đồ chơi mua sẵn trẻ chơi máy móc , nhàm chán không sáng tạo. Tạo cơ hội khuyến khích trẻ có thể sử dụng nguyên vật liệu, học liệu các góc chơi theo nhiều cách sáng tạo khác nhau, qua đó giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.
- Muốn trẻ được chơi tích cực, chơi sáng tạo, nghĩ ra nhiều cách chơi trong các góc hoạt động ngày từ đầu tôi phải biết cách giới thiệu các góc chơi và quản lý tốt quá trình trẻ chơi trong các góc. Biện pháp này giúp trẻ chủ động tìm kiếm đồ chơi khi cần, triển khai trò chơi, thu dọn và cất đồ chơi đúng quy định, tạo cho trẻ có thói quen giữ gìn đồ dùng đồ chơi, có cách sống ngăn nắp, khoa học, rèn tính nền nếp cho trẻ, giúp trẻ có hành vi ứng xử đúng với đồ vật, sản phẩm của các cô chú công nhân và cô giáo làm ra, biết bảo vệ môi trường lớp học ngăn nắp, sạch sẽ. Đặc biệt hình thành cho trẻ kỹ năng sống, yêu lao động.
- Việc giới thiệu cho trẻ làm quen với các góc chơi tiến hành chủ yếu vào đầu năm học, khi trẻ còn bỡ ngỡ, chưa quen với đồ dùng, đồ chơi quanh lớp, chưa biết tên đồ vật, vị trí đồ chơi và các chỗ để chơi vì vậy tôi phải giúp trẻ biết nơi để các đồ chơi, các góc chơi bát đầu từ đâu, kết thúc ở đâu.
- Giới thiệu góc chơi nên tiến hành ngay từ đầu giờ chơi hoặc vào giờ sinh hoạt chiều.
- Khi trẻ đã quen dần với các góc chơi và vị trí các đồ chơi thì cứ mỗi đầu chủ đề nên giới thiệu nội dung chơi của từng chủ đề (từng nhánh chủ để)
- Khi trẻ chơi cô phải bao quát trẻ, động viên, hướng dẫn những trẻ còn nhút nhát. Cô có thể nhập vai chơi cùng trẻ để hướng dẫn trẻ chơi sáng tạo hơn.
Ví dụ: Cô nhập vào vai người mua hàng: “Chào cô! Bán cho tôi bông hoa. Bao nhiêu vậy cô?...Cho tôi xin, tôi cảm ơn”. Trẻ thấy cô làm như vậy trẻ sẽ bắt chước cách mua hàng giống cô để giáo dục trẻ phải biết lễ phép, phải biết cách xưng hô.
- Trong giờ chơi luôn giáo dục trong khi trẻ chơi và khi trẻ chơi xong, trẻ biết cất dọn đồ chơi gọn gàng, ngăn nắp. Ngoài giờ hoạt động góc nên cho trẻ hoạt động mọi lúc mọi nơi để trẻ khám phá hết những điều mới lạ xung quanh trẻ.
Việc tạo cơ hội khuyến khích trẻ tham gia xây dựng môi trường cùng cô là cách kích thích niềm say mê học hỏi, tìm hiểu của trẻ. Các học liệu bố trí đa dạng, hấp dẫn, khuyến khích trẻ chơi theo nhiều cách sáng tạo để trẻ có thể chủ động tích cực vui chơi, tìm tòi khám phá, trải nghiệm, thực hiện, hợp tác và trẻ thoải mái trò chuyện chia sẻ ý tưởng cùng bạn. Trẻ hoạt động tích cực, hiệu quả.
4. Hiệu quả của SKKN:
Qua quá trình thực hiện với những biện pháp và cách làm trên, việc tạo môi trường ở lớp tôi đạt được những kết quả đáng phấn khởi, cụ thể:
4.1. Đối với trẻ:
- Hình thành cho trẻ những mối quan hệ tốt với trường lớp, với gia đình, bạn bè và xã hội. Phát triển kiến thức về môi trường xung quanh và những kinh nghiệm trong đời sống. Đảm bảo an toàn về thể chất, tâm lý và đáp ứng nhu cầu của trẻ.
- Trẻ hứng thú, tích cực vào các giờ hoạt động và các góc chơi sáng tạo mà cô đã tạo ra ở trong lớp mỗi ngày.
- Trẻ hứng thú đi học, yêu trường lớp.
- Nâng tỷ lệ số trẻ tích cực trong các hoạt động
- Có kỹ năng, kinh nghiệm tham gia vào các hoạt động.
- Bổ sung kiến thức khá phong phú, củng cố kiến thức vững vàng.
- Trẻ có nề nếp học tập, biết cách quan tâm, chia sẻ, lao động tích cực cùng cô và bạn để có môi trường học tập sạch sẽ, gọn gàng trong các giờ cô tổ chức hoạt động lao động vệ sinh.
- Trẻ có ý thức bảo vệ môi trường và bước đầu làm quen với phương pháp làm việc.
- Trẻ biết sử dụng đồ dùng, đồ chơi khéo léo hơn, biết tạo ra nhiều sản phẩm đẹp, sáng tạo khi được hoạt động với các nguyên vật liệu mở.
- Trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực tham gia vào các góc hoạt động của lớp. Trẻ thích chơi cùng bạn, biết được nhiệm vụ của mình và bạn trong khi chơi, có thái độ tự giác cùng bạn đến góc chơi, biết hợp tác chia sẻ cùng bạn để hoàn thành các vai chơi, nhiệm vụ chơi trong góc. Chẳng hạn để lắp ghép được ngôi nhà làm bằng vỏ hộp sữa (trong góc xây dựng – Chủ đề Gia đình) đòi hỏi phải có từ 2-3 trẻ khéo léo phối hợp cùng nhau mới hoàn thành. Hoặc trò chơi Bác sĩ (góc phân vai – Chủ đề Nghề nghiệp), trẻ đóng vai bác sĩ và bệnh nhân phải thể hiện trọn vẹn vai chơi từ lúc bắt đầu khám bệnh cho đến kê đơn, tiêm thuốc… Thông qua các mối quan hệ trong các vai chơi, giao tiếp giữa các trẻ không ngừng được mở rộng làm tăng thêm vốn từ đây là tiền đề cần thiết giúp trẻ học tốt Tiếng việt ở trường phổ thông.
4.2. Đối với lớp:
- Luôn được BGH nhà trường đánh giá cao trong việc tạo môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 4-5 tuổi hoạt động tích cực. Trong hội thi trang trí môi trường lớp học đầu năm lớp đạt giải ba.
- Được nhà trường đánh giá là lớp sắp xếp nội vụ ngăn nắp, gọn gàng, khoa học.
- Bố trí các góc chơi, nhóm chơi hợp lý, đảm bảo môi trường giáo dục trẻ an toàn, sạch đẹp
- Trong lớp các góc chơi đảm bảo về số lượng và chất lượng theo yêu cầu của nhà trường, bậc học.
4.3. Đối với giáo viên:
- Xác định được vai trò định hướng các hoạt động cho trẻ, luôn tạo cơ hội cho trẻ phát huy tính tích cực và độc lập, rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ.
- Có kinh nghiệm trong việc tổ chức môi trường giáo dục cho trẻ theo chuyên đề lấy trẻ làm trung tâm.
- Được sự quan tâm thích đáng của phụ huynh kết hợp với quá trình chịu khó học hỏi, sưu tầm, nghiên cứu, sáng tạo, khéo léo, tận tụy cảu bản thân trong việc xây dựng môi trường và làm đồ dùng, đồ chơi nên các cháu được học tập, vui chơi trong môi trường an toàn, thân thiện, cởi mở giúp trẻ chủ động khám phá trải nghiệm các hoạt động theo nhu cầu, phù hợp độ tuổi, ở đó trẻ được học mà chơi, chơi mà học. Được bổ sung, rèn luyện các kỹ năng.
4.4. Đối với phụ huynh:
- Đa số phụ huynh hưởng ứng nhiệt tình. Giữa nhà trường- giáo viên phụ huynh có sự hợp tác tích cực và ngày càng tin tưởng, chăm lo hơn đến phương pháp giáo dục trẻ, có ý thức đóng góp đồ dùng đồ chơi và các nguyên vật liệu, trang thiết bị trong lớp và trường học cụ thể: Phụ huynh đã ủng hộ về vật chất và tự tay thiết kế xây dựng mô hình biển đảo Hoàng sa, Trường sa để trẻ được khám phá, trải nghiệm được giáo dục về kiến thức địa lý lãnh thổ của Việt Nam ngay từ bậc học mầm non.
- Phụ huynh nhiệt tình quyên góp, ủng hộ chậu hoa, cây cảnh, chậu trồng rau vào góc thiên nhiên để trẻ được hoạt động tích cực hơn, được trải nghiêm trong việc chăm sóc, khám phá, gieo trồng các loại hạt và làm thí nghiệm
C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Có thể nói việc thiết kế môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ mầm non là thực sự cần thiết và quan trọng trong công tác tổ chức hướng dẫn trẻ hoạt động nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ. Hơn nữa việc xây dựng môi trường giáo dục phù hợp sẽ là phương tiện, là điều kiện để giáo viên tác động đến sự phát triển phù hợp với từng trẻ và từng lứa tuổi. Thông qua đó nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển toàn diện. Thật vậy qua một học kỳ thực hiện các biện pháp trên trong việc xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ ở lớp tôi bước đầu gặt hái được kết quả đáng phấn khởi:
Môi trường sạch sẽ an toàn có sự bố trí các khu vực chơi và học trong lớp phù hợp, thuân tiện có ý nghĩa to lớn không chỉ đối với sự phát triển thể chất của trẻ mà còn thỏa mãn nhu cầu nhận thức, mở rộng hiểu biết của trẻ, kích thích trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo.
Môi trường giao tiếp cởi mở, thân thiện giữa cô với trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với môi trường xung quanh đã tạo cơ hội cho trẻ được chia sẻ, giãi bày tâm tư nguyện vọng, mông ước của trẻ với cô, với bạn. Nhờ vậy mà cô hiểu trẻ hơn, trẻ hiểu nhau hơn, hoạt động phối hợp nhịp nhàng hơn nên hiệu quả hoạt động cũng cao hơn, trẻ yêu trường yêu lớp, yêu cô giáo và bạn bè hơn.
Không chỉ có vậy việc xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ đã nhận được sự đồng tình ủng hộ tham gia đóng góp từ phía phụ huynh cả vật chất lẫn tinh thần để thỏa mãn mong đợi của họ đối với sự phát triển của trẻ. Để thiết kế môi trường lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ hoạt dộng tích cực, tôi đã tìm tòi, học hỏi nhằm chuẩn bị môi trường giáo dục linh hoạt sáng tạo, cung cấp phương tiện, học liệu và những hoạt động đa dạng, những tình huống có vấn đề và ngày càng phức tập hơn, có tác dụng kích thích tư duy, lôi cuốn trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động tự tìm tòi, giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, học qua thực hành, qua chơi một cách vui vẻ. Qua đó trẻ trực tiếp lĩnh hội được tri thức, giúp trẻ phát triển hài hòa các lĩnh vực: Thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm và kỹ năng xã hội. Nhờ đó bản thân đã rút ra được bài học kinh nghiệm sau.
2. Bài học kinh nghiệm:
- Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một công việc hết sức quan trọng trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non. Nó đòi hỏi người giáo viên phải nắm vững mục tiêu chương trình giáo dục mầm non, phải quan tâm đến nguyện vọng, các đặc điểm tâm sinh lý trẻ, và phải có sự kiên trì, khéo léo, sáng tạo trong việc thiết kế môi trường cho trẻ hoạt động
- Bản thân nhận thấy cần phải tăng cường công tác tự bồi dưỡng hơn nữa để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và tay nghề cho bản thân. Cần tiếp tục học hỏi, tìm kiếm giải pháp đúc rút kinh nghiệm ở các đơn vị bạn để làm thế nào để thiết kế môi trường giáo dục cho trẻ 4-5 tuổi nói riêng và trẻ mẫu giáo trong trường nói chung để trẻ thực sự hứng thú, say mê tìm tòi, phát huy hơn nữa sự sáng tạo của trẻ khi tham gia vào các hoạt động trong môi trường giáo dục trẻ làm trung tâm.
- Phải có kế hoạch xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động phù hợp với độ tuổi mầm non, và mục tiêu giáo dục của chủ đề.
- Tích cực chủ động tìm tòi, học hỏi sưu tầm các nguyên vật liệu khác nhau để xây dựng môi trường học tập cho trẻ sạch, đẹp, an toàn, thân thiện nhầm thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non mới vào phong trào thi đua “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm”.
- Thường xuyên cung cấp mở rộng vốn kinh nghiệm cho trẻ qua các buổi trò chuyện, thảo luận, các buổi tham quan dã ngoại....
- Tổ chức tốt cho trẻ hoạt động với môi trường học tập trong, ngoài lớp. xây dựng được mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên và giáo viên, giáo viên và trẻ. Đoàn kết, gắn bó với phụ huynh trong việc tuyên truyền phối hợp nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ và hỗ chợ lớp về vật chất cũng như tinh thần trong các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ.
- Đồ dùng đồ chơi phải đa dạng, phong phú, đẹp, hấp dẫn, sáng tạo có tác dụng thu hút, lôi cuốn trẻ, tạo cho trẻ niềm say mê khám phá và hứng thú hoạt động. Định kỳ hàng năm, trường tổ chức Hội thi Đồ dùng dạy học tự làm trong đội ngũ giáo viên; khen thưởng kịp thời những giáo viên có những đồ dùng sáng tạo, đạt các yêu cầu về sư phạm, kỹ thuật, thẩm mĩ, kinh tế và hiệu quả sử dụng nhằm khuyến khích phong trào làm đồ dùng dạy học trong nhà trường.
- Khi tổ chức hướng dẫn các hoạt động cho trẻ phải nhẹ nhàng, thoải mái, tránh gò ép. Mặt khác có sự phối hợp với phụ huynh bổ sung nguyên liệu mở để kích thích trẻ hoạt động
- Nên sử dụng sản phẩm của trẻ vào việc thiết kế, tạo lập môi trường hoạt động
3. Kiến nghị - Đề xuất:
- Tổ chức cho giáo viên đi tham quan trường bạn để học tập kinh nghiệm trong việc “ Thiết kế môi trường lấy trẻ làm trung tâm” Tạo điều kiện về nguồn kinh phí cho nhà trường tăng cường cơ sở vật chất, tu sửa nâng cấp trường lớp tạo điều kiện cho trẻ hoạt động tích cực.
Trên đây là một số biện pháp thiết kế môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 4-5 tuổi hoạt động một cách tích cực, tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của các cấp lãnh đạo, của Ban giám hiệu và các bạn đồng nghiệp để tôi hoàn thiện hơn trong quá trình thực hiện chuyên môn của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
D. HÌNH ẢNH MINH HỌA
Ảnh góc toán
Ảnh góc xây dựng
.jpg?w=900 "Nhấn vào ảnh để phóng to")
Ảnh góc âm nhạc
.jpg?w=900 "Nhấn vào ảnh để phóng to")
Ảnh góc tạo hình
Ảnh góc gia đình
Ảnh góc khám phá
Ảnh góc thư viện
Ảnh góc bán hàng
Ảnh góc kỹ năng sống
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
- NXB giáo dục Việt Nam - Chương trình giáo dục mầm non
- NXB giáo dục Việt Nam – Hướng dẫn thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non.
- NXB giáo dục Việt Nam – Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi
- Mô đun MN1- D xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm.
- Tài liệu tập huấn viết sáng kiến kinh nghiệm cho giáo viên
- Tìm và nghiên cứu tài liệu qua mạng Internet, sách báo, tạp chí giáo dục.